Yenidoğan Bebeklerde Uyku Düzeni
Ebeveynler, bebekleri için her şeyin en iyisini ister. Anne-babalık heyecanı her yaşandığında bebeğin huzur ve sağlıkla büyüyebilmesi için her detayı incelikle planlar, her adımlarını özenle atarlar. Yenidoğan bebeklerde uyku konusu, bu süreçte ebeveynlerin en kararsız hissettikleri ve en çok zorlandıkları konulardan biri olabilir. Uyuyamayan veya uykusu sık sık bölünen bebeklerdeki huzursuzluk hâli, tüm bu süreci ebeveynler için yıpratıcı hâle getirebilir.
Bebeğin uyku düzenini bulamaması, onun gelişimini de olumsuz etkiler. Çünkü yeterli ve düzenli uyku, bebeklerde en az anne sütü kadar değerlidir. Peki, yenidoğan bebeklerde ideal uyku süresi nedir? Bebekler ne zaman ve nasıl uyku düzeni kazanır? Bebeğin rahat uyuması için hangi koşullar sağlanmalıdır?
Özet
Yenidoğan Bebeklerde Uyku Rutini Neden Önemlidir?
Uyku, bedenin sadece dinlenip önceki günün yorgunluğundan arındığı bir süreç değildir. Uyku sırasında vücut, metabolizmayı yavaşlatır ve organların, dokuların, hücrelerin kendilerini onarmalarına imkân yaratır. Bağışıklık sistemi, çeşitli protein ve antikorlar üreterek çok daha güçlü hâle gelir. Beyin, tüm gün kazandığı verileri düzenleyip depolar ve hafızayı güçlendirir. Kısacası düzenli ve yeterli bir uykudan sonraki her sabaha daha genç, sağlıklı, güçlü ve motive uyanırsınız.
Yenidoğan bebeklerin henüz fiziksel ve bilişsel gelişim aşamalarının en başında olduklarını düşünürsek uykunun onlar için ne kadar kritik olduğunu görebiliriz. Bebekler, hiç tanımadıkları bir dünyaya doğar ve sesleri, kokuları, nesneleri, tatları, hisleri keşfederek büyürler. Bu süreçte sağlıklı, huzurlu ve dışa dönük olmaları çok önemlidir çünkü becerileri ancak böyle gelişebilir.
Doğru bir uyku rutininin bu noktada bebeklere sağlayacakları faydaları şöyle sıralayabiliriz:
- Bebeklerin vücudu uyku sırasında sitokin adlı bir protein üretir. Görevi enfeksiyonlarla mücadele etmek olan bu protein, miniklerin çok daha güçlü bir bağışıklığa sahip olmalarını sağlar.
- Bebekler, uyudukça büyür çünkü büyüme hormonlarının en yoğun salgılandığı zaman, bebeğin uyuduğu dakikalardır.
- Bebeklerin etrafındaki her detay, onlar için öğrenilecek yeni bir şeydir ve beyinleri gün boyu çok fazla uyarana maruz kalır. Uyku sırasında beyin hem dinlenir hem aldığı verileri depolayarak kalıcı öğrenmeyi gerçekleştirir. Bebeklerde güçlü hafızanın sırrı, doğru uyku rutinidir.
- Beyinde duyguları, içgüdüleri, stresi ve şiddet eğilimini kontrol eden birçok bölüm bulunur ve bu bölümler, ancak düzenli uykuyla dinlenebilir. Uykusuz kalan bebeklerdeki huzursuzluk, öfke ve huysuzluğun sebebi genellikle budur. Düzenli uyku, bebeğinizin daha mutlu ve pozitif hissetmesini sağlar.
- Bebeğiniz uyku sırasında sık sık hareket ediyorsa veya yüzünde, kollarında ve bacaklarında seğirmeler gözlemliyorsanız bunun tek sebebi rüyaları olmayabilir. Bilim araştırmacıları, bebeklerde beynin uykudayken kas ve uzuvların neler yapılabileceği ile ilgili bir keşfe çıktığını söylüyor. Yani düzenli uyku, bebeğinizin motor gelişimi için de çok önemli.
- Bebeklerde uyku rutininin dolaylı bir faydasından da söz edilebilir. Bebekler uyumadığında ebeveynler de uykusuz kalır ve uykusuzluk yetişkinlerde de duygu, öfke, stres kontrolünü zorlaştırır. Kendinizi gergin ve mutsuz hissederken bebeğinizle en doğru şekilde ilgilenmeniz mümkün olmayabilir. Ancak düzenli uyuduğunuz dikkatiniz ve motivasyonunuz daha yüksek olacağı, kendinizi daha ılımlı ve pozitif hissedeceğiniz için bebeğinizin konfor alanı da genişler.
Yenidoğan Bebeklerde Uyku Düzeni Nasıl Olmalıdır, Kaç Saat Uyumalıdır?
İnsanlar doğanın bir parçası oldukları için metabolizmaları doğayla uyumlu çalışır. Hava karardığında doğayla birlikte insan da uykuya çekilir ve gün doğarken yine doğayla beraber uyanır. Bu durum sirkadiyen ritim olarak adlandırılır. Bebekler dünyaya geldiklerinde bir sirkadiyen ritme sahip olmazlar. O yüzden 24 saat içerisinde farklı zamanlarda uyur, uyanırlar. Onlara doğru uyku alışkanlığını kazandıracak olan, ebeveynlerdir.
Yenidoğan bebeklerin uyku ihtiyacı zaman içerisinde değişir. Dolayısıyla doğru bir uyku rutini oluşturabilmek için ebeveynlerin bu konuda bilinç kazanması son derece önemlidir. Peki, yenidoğan bebekler kaç saat uyumalıdır?
0-3 Aylık Bebeklerde Uyku Düzeni
Yenidoğan bebeklerin uyku ihtiyacı oldukça fazladır. Bebeğin çok uzun süre uyuması, anne babaları endişelendirebilir ama bu, aslında sağlıklı olduğuna işaret eder. Bebekler ilk 3 ayda 14 ile 18 saat arası uyuyabilirler. Bunun 6-8 saatini gündüz uykusu, 8-10 saatini gece uykusu oluşturur.
▷ 3 aylık bebek gelişimi yazımızı inceleyebilirsiniz!
Anne sütüyle beslenen bebekler 2-3 saatte bir uyanır, beslendikten sonra uyumaya devam eder. Mamayla beslenen bebeklerde ise uyanma sıklığı genellikle 3-4 saatte birdir. Gece sık sık uyanacağını düşünürsek hava kararmaya başlar başlamaz bebeğin de gece uykusuna geçmesi gerekir.
3-6 Aylık Bebeklerde Uyku Düzeni
Bebekler büyüdükçe uyku süreleri yavaş yavaş azalır ve düzene girmeye başlar. İlk 3 ay 18 saate kadar uyuyabilen bebekler için 4. ay itibarıyla 15-16 saatlik uyku yeterli olur. 6. aya doğru bu süre 13-14 saate düşebilir. Bu dönemdeki bebekler için uyku rutini oluştururken 4 ila 6 saatlik gündüz, 8 ila 10 saatlik de gece uykusu planlanabilir.
▷ 4 aylık bebek gelişimi yazımızı inceleyebilirsiniz!
6-12 Aylık Bebeklerde Uyku Düzeni
Ulusal Uyku Vakfı (NFS), 4 ila 11 aylık bebeklerin bir günde 12-15 saat arasında uyumasını gerektiğini belirtiyor. 6 ila 12 aylık bebekler içinse ideal uyku süresi ise 12-14 saat. Minikler bu dönemde sosyal beceriler kazanıp oyun oynamaya başladığı için gündüz uykuları kısalıyor ve geceleri daha fazla uyuyarak hem günün yorgunluğunu atıyor hem öğrendiklerini pekiştiriyorlar.
▷ 6 aylık bebek gelişimi yazımızı inceleyebilirsiniz!
Siz de bebeğinizin 6. aydan sonraki uyku rutinini oluştururken günde kaç saat uyuduğunu gözlemleyip bunun 3-5 saatini gündüz, 9-11 saatini gece uykusu şeklinde planlayabilirsiniz.
Yenidoğan Bebekler Kaç Saat Aralıksız Uyur?
Yenidoğan bebekler, ilk 3 ay boyunca 3 saate kadar kesintisiz uyuyabilirler ancak 2-3 saatte bir beslenmek için uyanmaları gerekir. 3. aydan sonra bu sıklık, bebekten bebeğe değişmekle birlikte genellikle azalır. 6 aylık bebeklerin %62'si 6 saat aralıksız uyuyabilir. 1 yaşa yaklaştıkça mümkün hâle gelen 8 saatlik kesintisiz gece uykularıyla nihayet ebeveynler de daha düzenli bir yaşama geçebilir.
Yenidoğan Bebeklerde Uyku Ne Zaman Düzene Girer?
Yenidoğanlarda uyku üzerine yapılan çalışmalar, 6. aydan sonraki bebeklerin %90'ında gece uykularının düzene girmeye başladığını söylüyor. Bunda bebeğin anne sütünün yanı sıra ek gıdayla beslenmeye başlanmasının ve gün içindeki hareketliliğinin artmasının büyük payı var. Geceleri daha az acıkan ve gün içinde daha fazla enerji kaybı yaşayan bebekler, daha düzenli uyumaya başlıyor.
Yenidoğan Bebeklerde Uyku İçin Doğru Pozisyon Nedir?
Bebeklerde doğru pozisyonda uyuması, ABÖS'ü (Ani Bebek Ölümü Sendromu) önlemek için oldukça önemlidir. Yüzüstü uyuyan bebekler, bir süre sonra sadece dışarıya verdikleri karbondioksiti solumaya başlarlar ve kanlarındaki oksijen miktarı azalır. Soluksuz kaldıklarında genellikle uyanıp ağlayarak yardım isterler ancak uyanamamaları ya da doğru zamanda yardım alamamaları da mümkün. O yüzden bebekler kesinlikle yüzüstü pozisyonda yatırılmamalı.
Bebeği yan pozisyonda yatırmak da kolayca yüzüstü düşmesine sebep olabilir. Bu yüzden en doğru ve güvenli pozisyon, sırtüstü yatmalarıdır.
Uyku Öncesi Hazırlıklar Nasıl Olmalıdır?
Bebeklerin uzun süre, rahatça uyuyabilmeleri için öncesinde ılık bir banyo veya lavanta gibi rahatlatıcı bitkisel bir yağla yapılan masaj faydalı olur. Ayrıca ona rahat kıyafetler giydirmeli ve düz, rahat bir yatakta uyutmalısınız. Uykudan hemen önce beslemek, sakin bir ninni ya da müzik dinletmek ve konforlu bir ortamda uyumasını sağlamak da kesintisiz uyumasını destekler.
Yenidoğan Bebeklerin Uyku Ortamı Nasıl Olmalıdır?
Yenidoğan bebeklerin uyku ortamı mutlaka sessiz ve ideal sıcaklıkta olmalı. Nem, rutubet olasılığına karşı gün içinde bol bol güneş alan, havalandırılabilen bir oda tercih edilmeli. Uyku sırasında ortam karanlığa yakın loş bir ışıkla aydınlatılmalı.
Uyku Aşamaları REM ve Non-REM Nedir?
Bebeklerde uyku iki evrelidir: Non-REM ve REM. Non-REM uykusu, ilk evredir ve bedenin fiziksel onarım süreçlerini başlatır. Kaslar yeniden yapılandırılır, hücreler yenilenir, büyüme hormonlarının salınımı gerçekleşir. REM ise derin uyku evresidir. Beyin, bu evrede görülen rüyalardan etkilenerek kendine zarar vermemesi için bedeni yarı felç benzeri bir durumda hareketsiz kılar.
Yetişkinler uykunun sadece %25'ini REM oluştururken yenidoğan bebeklerde bu oran %50'dir ve 1 yaş itibarıyla azalmaya başlar.
Yenidoğan Bebeklerde Uyku Düzeni İçin Öneriler Nelerdir?
Yenidoğan bebeklerde doğru bir uyku ortamı hazırlamak ve bebeğin hep aynı yerde uyumasını sağlamak önemlidir. Ebeveynlerin bebeğin değişen uyku ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için bu konuda yeterince bilinç kazanması ve onu iyi gözlemlemesi de gerekir. Ayrıca yenidoğan bebekleri uyutmak için emzirmek de iyi bir yöntem değildir çünkü bebek, uykuyu beslenmeyle ilişkilendirir ve farklı koşullarda uyuyamaz. Bebeğin uyku saatinden kısa bir süre önce emzirilmesi ve yatağında uyumaya alıştırılması ebeveynler için daha konforlu bir sürece imkân tanır.
Gece Uyuyan Bebek Emzirmek İçin Uyandırılır mı?
Hayır. Yenidoğan bebekler, besin ihtiyacı duyduklarında kendiliğinden uyanır. Bu sıklık 2 ila 4 saat arasında değişir. Bebek büyüdükçe gece beslenme ihtiyacı azalır ve daha uzun süre kesintisiz uyur. Bebeğin uykusunu bölmek, onun huzursuz olmasına yol açacağı gibi uyku düzeni kazanmasını da önleyebilir.
Karnı Aç Olan Bebek Uyur mu?
Bebekler açlık hissettiklerinde huzursuz olur ve uyuyamazlar. Ayrıca yeterince doymadan uyurlarsa uykuları çok daha kolay bölüneceği için ağlama krizleri, öfkeler yaşanabilir ve uyku rutinleri bozulur. Bu yüzden uyku saatinden bir süre önce bebek doğru oranlarda beslenmeli ve doyurulmalıdır.
Kaynakça:
‘’İçerik bilgilendirme amaçlıdır, tedavi ya da tedaviye yönelik sağlık hizmeti bilgileri içermemektedir. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.’’
