Yenidoğan Bebeklerde Koronavirüs
Koronavirüsün ortaya çıkışının ardından doğum yapacak olan veya yeni doğum yapmış olan annelerin en çok merak ettiği konu, koronavirüsünün yenidoğanlarda görülmesi durumudur. Araştırmalar koronavirüsün kuluçka süresi ortalamasının 3-7 gün (min-maks:1-14 gün) olduğunu göstermektedir. Ancak doğum sonrası ilk gün, hatta saatlerde bulaşın kanıtlandığı yenidoğan literatüründe belirtilmektedir.
Yenidoğanlar, koronavirüs bulaştığında hafif ya da orta semptomlar gösterirler, pnömoni (zatürre) gelişebilir. Yenidoğanlar koronavirüse karşı çocuklara göre daha riskli olabilir.
Yenidoğanlarda Koronavirüs Belirtileri Nelerdir?
Yenidoğanlarda koronavirüs belirtilerinde ateş sık görülmezken, solunum sisteminde solunum sıkıntısı, hırıltı, burun kanadı solunumu, apne, öksürük görülebilir. Gastrointestinal Sepsis ile ortak bulgular ve uyku hali de görülebilir.
Yenidoğanlara Koronavirüs Nasıl Bulaşır?
Koronavirüs, doğum öncesi dönemde anneden, doğum sonrası dönemde ise bebeğe temas eden herkesten bulaşabilir. COVID-19 yani koronavirüs gebelik döneminde plasenta ile, doğum sırasında vertikal geçiş ile, doğum sonrası dönemde ise damlacık, temas ve fekal-oral bulaş yoluyla bebeğe bulaşabilir. Anne sütü ile virüsün bulaşması konusunda kesin bilgilere rastlanmamıştır.
Yenidoğanlarda Koronavirüs Nasıl Tespit Edilir?
Bebekte COVID-19 tanısı, alt-üst havayolu sürüntü örneği, laboratuvar testleri (kan), görüntüleme (pnömi, ileus), hızlı tarama tesi (1-2 kez tekrar) şeklinde tespit edilebilir.
Hamile Kadınlar Koronavirüsü İçin Daha Yüksek Risk Altında Mıdır?
Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamalarına göre, gebe kadın popülasyonunun, diğer solunum yolları enfeksiyonlarına göre koronavirüse karşı daha yüksek riskli olduğu ifade edilmiştir. Çin’de 147 koronavirüse yakalanmış gebe kadından %8’i ciddi hastalık ve %1’i kritik durum yaşamıştır.
Yenidoğanlarda Şüpheli Veya Kesin Koronavirüs Vakası Nasıl Tespit Edilir?
Doğumdan 14 gün önce ve postnatal 28 günlük dönemde Covid-19 ile enfeksiyon öyküsü olan anneden doğan bebek ve Covid-19 (+) olan bir bakım verici, bebeği şüpheli Covid-19 vakası konumuna getirebilir. Eğer bebeğin solunum yolu veya kan örneğinde Covid-19 (+) ise bebek, kesin Covid-19 vakasıdır.
Eğer Koronavirüs Şüphesi Varsa Anne Ve Yenidoğanda Ne Tür Önlemler Alınmalıdır?
- Doğumda anne, doğum odası diğerlerinden ayrı bir alanda, bebek ile temas edilmeyecek ve göbek hemen klemplenecek şekilde olmalıdır.
- Bebek, genel durumu iyi olsa bile, diğer bebeklerden ayrı bir alanda, şüpheli/kesin vakalar için ayrılmış olan transport küvözünde konumlandırılmalıdır. Temas ve damlacık izolasyonu önlemleri alınmış olmalıdır.
- Eğer bebek yenidoğan yoğun bakım ünitesine alıncak ise kapalı transport küvöz ve kişisel koruyucu ekipmana sahip personel ile nakil gerçekleştirilmelidir. Negatif basınçlı odada tüm izolasyon yöntemleri sağlanmalı, hasta anne ve çocuk birbirinden uzak durmalı, bebeğin bakımı beslenme hemşireleri tarafından yapılmalıdır.
- Eğer bebek, normal odaya alınacak ise anne ile bebek ayrı tutulmalı, aynı odada iseler en az 2 metre mesafede bulunmalılar. Sağlıklı bir yetişkin refakatçi kişisel koruyucu ekipman ile bakım vermelidir. Eğer sağlıklı kimse yoksa anne el hijyeni, maske ve diğer önlemleri mutlaka almalıdır.
Koronavirüs Şüphesi Durumlarında Bebek Nasıl Beslenmelidir?
Bebekler ilk 6 ay su ve başka sıvı ya da katı besin almadan sadece anne sütü ile beslenmelidir. 6.aydan sonra ek besinlerle beraber emzirmenin 2 yaş ve ötesine kadar sürdürülmesini önerilmektedir.
Anne sütü analizi yapılabilen merkezlerde anne sütünden Covid-19 PCR çalışılıp, PCR negatif olan bebekler anne sütü ile beslenebilir. Dünya Sağlık Örgütü, eğer anne Covid-19(+) ya da şüpheli ise korunma önlemleri alındıktan sonra annenin bebeğini emzirebileceğini veya bebeğe sağılmış süt verilebileceğini bildirmektedir.
Koronavirüs Veya Koronavirüs Şüphesi Olduğu Durumlarda Anne Ve Bebek Ne Zaman Taburcu Edilir?
Yenidoğan bebekte semptom yoksa ve şüpheli annenin test sonucu negatif çıkarsa anne ve bebek taburcu edilebilir.
Anne ve bebek taburcu olduğunda toplum temelli önlemler alınması ve karantina uygulanması önemlidir. Evde bakım sürecinde doğum sonu uygulamalarının, bakım vericinin yapabildiğinden emin olunmalıdır. Evde bulaş riskini azaltacak önemler alınması da önerilir.
Yenidoğan Bebek Koronavirüsten Nasıl Korunmalıdır?
Evde bakım sürecinde anneye temas ve damlacık izolasyonu önlemleri alınmalı, anne sık sık ellerini yıkamalı ve maske/siperlik kullanmalıdır. Bebekler bağışık değildir, virüsün taşıyıcısı olabilirler, sosyal mesafe korunmalı gerekli tedbirler alınmalıdır.
Anne emziriyorsa veya süt sağıyorsa, bebeğe veya biberona dokunmadan önce ellerini yıkamalı, yüz maskesi kullanmalı ve sık sık pompa temizliği yapmalıdır.
Çocuklarda Koronavirüs
Çocuklarda Covid-19 bulguları hafif ya da orta düzeyde görülmektedir. Yenidoğanlar, çocuklara göre daha riskli olabilirler.
Çocuklar Koronavirüse Karşı Nasıl Korunabilir?
- Çocukları korumak için öncelikle kendi hijyeninize dikkat etmelisiniz. Tırnak, oje, el hijyeni, temasın azaltılması, günlük rutin bakım sağlanması gibi konularda hassas davranılmalı ve her türlü gerekli tedbir alınmalıdır.
- Çocukların düzenli olarak el yıkamaları sağlanmalıdır. El yıkama sürecini şarkı söyleyerek eğlenceli hale getirebilirsiniz.
- Sosyal mesafe çocuklara anlatılmalıdır. İnsanlar arasındaki mesafeyi tahmin etme şeklinde oyun oynanarak durumu keyifli hale getirebilirsiniz.
- Öksürdüğünde ya da hapşırdığında dirsek ile ağzını nasıl kapatması gerektiğine onlara gösterebilir ve bu tür semptomlar sergileyen kişilerin hasta olabileceğini bilmelerini söyleyebilirsiniz, bu şekilde o kişilerden uzak durulması gerektiğini belirtin.
- Çocuklarda ilk 1 yaş oral dönemdir, bu dönemde çocuklar nesneleri ağızlarıyla tanır, bu sebeple çocukların eline aldığı nesnelerin hijyenine dikkat edilmelidir.
- Çocuklar haftada 1-2 defa yıkanabilir.
- Çocuklar diğer kişilerle görüştürülmemelidir, aynı evdelerse ayrı odalarda bulunmalıdırlar.
- Kıyafetler 60-90 derecede yıkanmalı ve ütülenmelidir.
- Çocukların bağışıklıkları güçlendirmek için yeterli uyku almış olmalarına dikkat edilmelidir, dengeli beslenme ve yeterli sıvı alımı sağlanması önemlidir, doktorunuzun önerdiği vitaminler takviye sağlayabilir.
- Çocukların aşılarının önümüzdeki birkaç hafta ertelenmesinin bir sakıncası olmaz ancak kesin ve sağlıklı bilgi için aile sağlığı merkezi ile görüşülmelidir.
- Bu süreçte mümkün olduğunca günlük rutinler devam ettirilmelidir. Yeterli uyku, dengeli beslenme ve yeterli sıvı alımı sağlanması bağışıklık sistemlerini güçlendirmede yardımcı olacaktır. Doktorunuzun önerdiği vitaminler de kullanılabilir.
- Çocuklarınız uyumadan önce onlarla vakit geçirin. Durumun zor, korkutucu olduğunu ve hatta bazen çok sıkıcı ve yalnız zamanlar olabileceğini bilmelerini isteyin. Kuralları takip ettiğinizi ve herkesin sağlıklı ve güvenli olmasına yardım ettiğinizi bildirin. Size güven duymasını sağlayarak uyutun.
- Kriz süresince başkalarını suçlayacak dilden kaçınılmalıdır. Bu virüslerin bir insanın ırkı, etnik durumu ya da cinsiyetinden bağımsız olarak herkesi hasta edebileceğini açıklayın. Bu süreçte nazik, destekleyici ve empatik olunmalı ve çocuklara bu hissettirilmelidir. Çocuklar emosyonel ipuçlarını ebeveynlerinden alır, duygularınızın onların güvenlik duygularını engellemesine izin vermeyin.
Çocuklara Koronavirüs Nasıl Anlatılmaldır?
Uzmanlar çocuklarda korkuya neden olmadan onlarla nasıl konuşulması gerektiğinden emin değiller ancak çocuklara ne COVID-19 hakkında ne bildiklerini sormak ve konuşmayı onların yönlendirmesine izin vermek konusunda hemfikirler. Çocuklarda bu dönemde korkma hissi oldukça doğaldır, farklı sorular sorabilirler. Onlarda korku yaratmadan sorularına cevap verip, hijyen kurallarını hatırlatarak özgürce konuşmalarına fırsat verebilirsiniz. Sorularına tam cevap veremezseniz DSÖ, Unicef ve Sağlık Bakanlığı’nın tavsiyelerini dikkate alın.
Çocuklarla evde geçirilen zamana dikkat edilmelidir. Çocuğunuz televizyonda/internette ne izliyor, duyuyor ya da görüyor, kontrolünüzde olmalıdır. Kirli bilgi, korku ve anksiyeteye neden olabilir.
Astımı Veya Diyabeti Olan Çocuklarda Koronavirüs Daha Mı Risklidir?
Astımı olan çocuklar COVID-19 veya grip dahil diğer herhangi bir solunum yolu hastalığından daha şiddetli semptomlara sahip olabilir. Henüz, astımı olan çocukların koronavirüs nedeniyle ciddi semptomlar yaşadığına dair hiçbir belirti yoktur, ancak hazırlıklı olmak gereklidir.
İyi yönetilen diyabetli çocukların ise COVID-19'a karşı çok riskli veya daha duyarlı olmaları beklenmez. Ancak zayıf diyabet kontrolü bağışıklık sistemini zayıflatabilir, bu nedenle ebeveynler ve doktorlar bu çocukları dikkatle izlemelidir.
