Bebeklerde Ürtiker
Bebeklerde vücudun her yerinde ortaya çıkabilen kabarık, kaşıntılı kızarıklıklara kurdeşen, diğer adıyla ürtiker adı verilir. Bir tür alerjik deri hastalığı olan ürtiker, ortalama her beş bebekten birinde görülür. Hastalık, vücudun çeşitli bölgelerinde kızarıklık ve kabarıklıkların oluşmasıyla başlar. Bu deri döküntüleri vücudun her yerine eşit şekilde dağılmayabilir. Derinin daha alt tabakasında ortaya çıkan şişlikler “anjioödem” olarak isimlendirilir. Anjioödem en sık göz, dudak, dil ve genital bölgede gözlemlenir.
Bebeklerde Ürtiker (Kurdeşen) Nedir?
Kurdeşen, vücuttaki uyaranların tetiklenmesiyle ortaya çıkar. Bu uyaranlar bazen enfeksiyonlar nedeniyle bazen de çeşitli alerjenler tarafından tetiklenir. Ardından mast hücrelerinden trombosit aktive edici faktör (PAF) ve histamin olarak isimlendirilen haberci ajanlar salınır. Bu haberci ajanlar kan damarlarının genişlemesine yol açarak kan plazmasının deriye yayılmasına neden olur. Plazmaların bölgesel olarak birikmesi ise tıp literatüründe ürtiker olarak geçen döküntülere yol açar.
Ailenin tıbbi öyküsünde alerjik reaksiyonlar varsa bebeklerde kurdeşen görülme riski artış gösterir. Ürtiker ilk başladığında lezyonlar çok belirgin olmayabilir. Bu nedenle ebeveynler, hafif kızarıklıklar şeklinde belirti veren kurdeşenden şüphelenmeyebilir. Fakat vücutta histamin salınımı devam ettikçe deri döküntüleri ortaya çıkmaya başlar. Bu döküntüler bir ya da birkaç santimetre büyüklüğünde olabilir. Hekimler, ebeveynlerin gözlemlerini dinledikten sonra bazı laboratuvar testleri isteyebilir. Ardından muayene bulguları göz önünde bulundurularak kurdeşen teşhisi konabilir.
Bebeklerde Ürtiker (Kurdeşen) Nedenleri Nelerdir?
Bebeklerde kurdeşen görülmesinin en temel nedeni besinlerde bulunan alerjenlerdir. İnek sütü ve yumurta gibi gıdalar kurdeşen hastalığının gelişmesine neden olan besinler arasındadır. Bir yaş altındaki bebeklerde gıda alerjisi gelişmemişse bir yaşından sonra bu besinlere karşı alerji geliştirme ihtimali oldukça düşüktür. Öte yandan alerjik bir reaksiyon olmadan ürtikere yol açan başka gıdalar da vardır. Bunlar arasında domates, kabuklu deniz ürünleri ve çilek sayılabilir. Bebeklerde ürtikere neden olabilecek diğer unsurlar şöyledir:
- Kullanılan bazı ilaç ve vitaminler
- Çeşitli enfeksiyonlar
- Parazitler ya da böcekler
- Bebeğin stres yaşaması
- Çok soğuk ya da sıcak hava
- Polen gibi çevresel alerjenler
- Bazı kumaş türleri
- Cilde kimyasalların temas etmesi
- Diğer hastalıklar
Ürtiker (Kurdeşen) Hastalığının Çeşitleri Nelerdir?
Kurdeşenin akut ve kronik olmak üzere iki temel çeşidi vardır. Akut ürtiker; ilaç, besin, kimyasal ve böcek ısırması gibi alerjenlere karşı çok ani gelişen ürtiker türüdür. Akut ürtiker 6 haftadan uzun sürmez ve semptomlar hızla iyileşme eğilimi gösterir. Eğer semptomlar altı haftadan daha uzun süre devam ederse bu durum kronik ürtiker olarak isimlendirilir. Kronik ürtiker bebekler için çok rahatsız edici olabilir. Özellikle bebeğin gün içindeki aktiviteleri ve uyku süresi bu durumdan etkilenebilir.
Bebeklerde Ürtiker (Kurdeşen) Belirtileri Nelerdir?
Kızarıklık, kabarma ve cilt rengindeki lekeler ürtikerin en yaygın belirtileri arasında bulunur. Bununla birlikte dudak, genital bölge, göz kapakları ve boğaz içinde ağrılı şişme, diğer adıyla anjioödem gelişebilir. Çok nadir de olsa bazı vakalarda su toplaması görülebilir. Daha şiddetli tablolarda bayılma, ishal, halsizlik, kusma ve nefes darlığı gibi semptomlar gözlemlenebilir. Deri döküntülerine ek olarak bu belirtilerin ortaya çıkması ciddi bir alerjik reaksiyona işaret eder. Bu nedenle vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Bebeklere Ürtiker (Kurdeşen) Teşhisi Nasıl Konulur?
Akut ya da kronik tüm ürtiker çeşitlerinde teşhis yöntemi benzerdir. Bebeklerin vücudunda görülen belirtiler henüz iyileşmemişken bir sağlık kuruluşuna başvurulması teşhisi oldukça kolaylaştırır. Hekimler bebeğin tıbbi öyküsünü detaylı bir şekilde ebeveynlerden öğrenir. Tıbbi öykünün anlatılması, muhtemel alerjenlerin tespit edilmesi açısından büyük önem taşır. Hekimler muayene bulgularını değerlendirdikten ve tıbbi öyküyü dinledikten sonra çeşitli laboratuvar testleri isteyebilir. Tüm bunlara ek olarak bazı vakalarda deri testleri ve enfeksiyon ihtimaline karşı bazı tanı testleri yapılabilir. Sonuçların tamamı ürtikere işaret ediyorsa hastalığın iyileştirilmesine yönelik tedavi süreci başlar.
Bebeklerde Ürtiker (Kurdeşen) Tedavisi Nasıl Olur?
Ürtiker tedavisi bebeklerin gösterdiği semptomlara bağlı olarak değişim gösterir. Bebeğin kaç aylık olduğu, genel sağlık durumu ve döküntülerin şiddeti tedavi yöntemi belirleyen unsurlar arasındadır. Ürtiker tedavisinin en temel amacı semptomlara yol açan etkenlerin tespit edilmesidir. Teşhis sırasında yapılan testler ürtikerin tetikleyici faktörlerini belirleyebilir. Hastalığa sebep olan faktörler belirlendikten sonra bebeğin bunlardan uzak tutulması tedavinin en önemli adımıdır. Örneğin ürtiker semptomları bebeğe herhangi bir besin verildikten sonra ortaya çıkıyorsa bu gıda bebeğin beslenme düzeninden çıkarılmalıdır.
Eğer ürtiker bir ilaç kullanımının ardından ortaya çıkmışsa, ebeveynler bu ilacın ismini mutlaka hekimle paylaşmalıdır. İlaç alerjisi söz konusuysa, bu ilaçlar ya tamamen kesilir ya da alternatifleriyle değiştirilir. Hekim, yaptığı testler sonucunda kurdeşenin farklı bir hastalıktan kaynaklandığı tespit etmişse ciltteki lezyonlara yönelik bir tedavi önerilir. Ardından ebeveynler ilgili tıbbi birimlere yönlendirilir. Parazit ya da böcek ısırması gibi nedenlerle ürtiker geliştiyse spesifik immünoterapi tedavisi önerilebilir.
Kurdeşen Anneden Bebeğe Geçer mi?
Ürtiker bulaşıcı bir hastalık değil, vücudun çeşitli uyaranlara karşı gösterdiği bir tepkidir. Fakat bu tepki viral bir enfeksiyon nedeniyle ortaya çıktıysa bebeklerle yakın temas kurmamakta fayda vardır. Bu önlem bebeği kurdeşenden değil enfeksiyondan korumak için alınmalıdır. Dolayısıyla anneden bebeğe kurdeşen bulaşması mümkün değildir. Emzirme döneminde olan anneler, bebeklerini emzirmeye devam edebilir.
Kaynakça
- Meeyong Shin and Sooyoung Lee, Prevalence and Causes of Childhood Urticaria, National Library of Medicine National Unstitutes of Health - https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5352569/
- National Health Sevice, Hives - https://www.nhs.uk/conditions/hives/
