İsilik nedir?
İsilik bebeklikten itibaren tüm yaşlarda görülebilen bir rahatsızlıktır. Ter kanallarının tıkanması sonucu ortaya çıkan, kaşıntılı, döküntülü, kızarık bir çeşit cilt hastalığıdır. Tıp dilinde ‘’miliare’’ olarak tanımlanır. Genellikle sıcak ve nemli yaz aylarında vücut fazla sıvıyı ter bezleriyle atarak ısı dengesini sağlamaya çalışır. Aşırı terleme ter kanallarının tıkanmasına sebep olur. Dışarıya atılamadığı için derinin alt tabaklarında kalan ter, üst tabakaya kızarıklık olarak çıkar. Yaşam konforunu bozar. İleri derecelerinde ciddi kaşıntılara, kanamalar sonucu kabuklu yaralara yol açabilir. Yanma batma hissi ile görünümü kişiyi olumsuz etkiler. Döküntülü hastalıklarla karıştırılır. Ama paniğe kapılacak bir hastalık değildir. Basit tedavi yöntemleriyle bu rahatsızlık giderilir. Bulaşıcı değildir. Ancak irinli isilikte bakteriyel iltihap oluşursa bulaşıcı olabilir. Doktorlar isiliği hiçbir tetkik yapmadan gözle teşhis edebilir.
İsilik tipleri nelerdir?
İsilik türleri ter bezi tıkanıklığının derinliğine göre sınıflara ayrılır. Üç farklı tipi vardır.
Miliaria kristalina: Saydam isilik olarak da bilinir. Derinin en dış tabakasındaki ter bezlerinin yüzeysel olarak tıkanmasıyla oluşur. İsiliğin en hafif türü olarak bilinir. Cilt yüzeyinde bazen oluşan içi sıvıyla dolu küçük su kesesi görünümündedir. Şeffaf kabarcıklar kolayca patlayarak içinden bir miktar su çıkabilir. Ağrı ile kaşınma pek görülmez. Genellikle kendiliğinden geçebileceği gibi sıcak havalarda tekrar olabilir. Güneş yanıkları ile ateşli hastalıklar sonrasında oluşur. Yeni doğan bebeklerde de yaygın olarak görülür.
Miliaria rubra (ısırgın): Kırımızı isilik olarak da adlandırılabilir. Derinin en dış tabakasının en altında bulunan ter bezlerinin tıkanmasıyla oluşur. Etkilenen cilt yüzeyinde, pembemsi lekelerle kırmızı kabarcıklar oluşur. Karıncalanma, yanma ve kaşıntıya sebep olabilir. Uzun süre yatak istirahati olan ve sıcağa mahruz kalan yetişkinlerde görülürken, yeni doğan bebeklerde birinci ve üçüncü haftalarda görülebilir.
Miliaria profunda: Derin isilik olarak da bilinir. Derinin orta tabakasındaki ter bezleri tıkarak olur. Tüylerin diken diken olması ve iğne batmasına benzeyen bu türde, kırmızı renge yakın şişlikler görülür. Yanma ile kaşıntıya sebep olabilir. Nadiren görülen bir türdür. Fiziksel aktivitede bulunan kişilerde görülür. Bazen mide bulantısına, baş dönmesine, hızlı nabız atışına yol açabilir.
Miliaria Püstülosa: İrinli isilik olarak da bilinir. Deri yüzeyinde ya da deri altında irin dolu kabarcıkların oluştuğu türdür. İltihaba bakteriyel enfeksiyon eşlik edebilir.
İsilik belirtileri nelerdir?
Kendini birçok belirtiyle gösterir. En tipik özelliği cilt yüzeyinde oluşan kırmızı veya pembe renkli, küçük, içi su dolu kabarcıklar olarak söylenebilir. Şişlik ile birlikte yumrular oluşabilir. İğne batma hissi, kaşıntı, hassasiyet, acı olabilir. Rengi parlak kırmızı ve iltihaplı yaralar şeklinde görülebilir. Bu aşamada ateş, şiddetli ağrı, titreme gibi belirtiler varsa derhal bir doktora danışılması gerekir.
İsilik nerelerde olur?
Yetişkinlerde giysilerin sürtmesi sonucu genellikle cildin birbirine temas ettiği kıvrımlarda oluşur. İç çamaşırın değdiği yerlerde, kollarda, göbek ile göğüs bölgelerinde görülebilir. Diz kapağı arkası, göz kapağı, alın bölgesi ile burun isiliğin yaygın olarak görüldüğü yerlerdir. Bebeklerde ise popoyla kasık bölgesinde çok görülür. Omuz, boyun, koltuk altı, dirsek içi, yüz ve göğüs bölgelerinde de görülebilir.
İsilik ne kadar sürer?
Belirtileri başladıktan sonra terlemeye sebep olan faktörler ortadan kaldırıldığında yetişkinlerde 3-4 gün içinde geçer. Bebeklerin ciltleri yetişkinlere göre daha hassas olduğu için geçmesi 7 ile 10 gün sürebilir. Bu süre sonunda azalma olmazsa virüs, alerji veya enfeksiyon kaynaklı olduğu düşünülebilir. Özellikle isilikle birlikte mide bulantısı, kusma ateş, halsizlik varsa güneş çarpmasından şüphelenilebilir. Mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Bebeklerde isilik nedenleri nelerdir?
İsilik özellikle bebeklerde çok görülen bir rahatsızlıktır. Doğumdan ancak bir ay sonra ter bezleri tam olarak gelişebilir. Bebeklerin ciltlerinin duyarlı, ince ve az yağlı olduğundan ısı değişimine uyum sağlayamayabilir. Kışın aşırı sıcak ortamlarda üst üste giydirmek veya çok sıcak havalarda kalın kıyafetler giydirmek isiliği tetikler. Dar ve sentetik kumaşlardan üretilen giysiler giydirmekte tetikleyebilir. Kilolu bebeklerde terleme daha çok olduğu için daha sık görülebilir. Bez bağlanan bebeklerin kasıkla popo bölgelerinde idrarla kaka kaynaklı oluşabilir. Bezlerin uzun süre değiştirilmemesi de bir sebep olarak sayılabilir. Terleme veya ateşli hastalıklardan sonra da görülebilir.
İsilik nasıl geçer?
İsilik, terlemeyi doğuran sebepler ortadan kaldırıldığında kolayca geçebilir. Isıya maruz kalınmadığında ve cilt soğutulduğunda iyileşme gerçekleşir. Teri emen pamuklu, hava şartlarına uygun ince giysiler giyilebilir. Her gün duş alınabilir. Aşırı terlemeye sebep olan spor aktiviteleri yapıldıktan sonra duş alınıp, temiz giysiler giyilebilir. Doğal içerikli ve kalitesiz kozmetik ürünleri kullanılmamalıdır. Sıcak ortamlardan uzak durulabilir. Bebeğe ılık suyla bol bol duş aldırmak iyi gelebilir. Vücudun boğumlu yerlerini kurulamakta isiliği önleme yardımcı olur. Bebeklerin altını sık değiştirip poposunu, bacak boğum yerlerini iyice kurulanarak önlenebilir. Eğer bir ilaç, merhem kullanılacaksa, mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır. Bebek terliyse terli kıyafetleri değiştirilebilir. Çarşaf, nevresim ve giysileri sık sık değiştirilebilir. Bebeğin günlük bakımında kullanılan ürünlerin paraben ve alkol içermemesi gerekir. Kızarıklığın olduğu yerde ağrıyla birlikte kaşıntı varsa soğuk kompres yapılabilir. Ter bezlerindeki tıkanıklıkların açılmasını sağlayan deniz tuzu tedavi aşamasında doktor kontrolünde kullanılabilir.
İsilik tedavi edilmezse ne olur?
Vücuda yayılmamışsa, basit yöntemlerle tedavi edileceği evrede müdahale edilmezse, tedavi uzun ve can sıkıcı olabilir. Yüzeysel haliyle tedavi edilmemesi ciddi hastalıklara sebep olabilir. Derinin bütünlüğü bozulacağı için enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. Deri ve deri altı lenf damarları iltihaplandığında selüloit oluşumunu tetikler. Böbrek hastalıkları oluşabilir. Kaşıntı sonrası iltihaplı bölgedeki izler derin olursa iz kalabilir. İltihaplı isiliğe sebep olan streptokok bakterisi bulaşıcıdır. Kaşınma yoluyla vücudun diğer bölgelerine de dağılabilir. Yakın temas halinde olunursa başkalarına bile bulaşabilir.
