Bebeklerde sıkça görülen ve özellikle 2 yaşından küçük çocukları etkileyen bronşiolit, genellikle solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan viral patojenlerin yol açtığı bir hastalık olarak tanımlanıyor. Peki bronşiolit nedir? Bebeklerde bronşiolit belirtileri nelerdir? Bronşiolit neden olur? Bronşiolit tedavisinde antibiyotik kullanılır mı? Ass. Dr. Mustafa Orhan Duyar’dan bilgi aldık..
Özet
Bronşiolit nedir?
Bronşiolit, sıklıkla viral patojenlerin neden olduğu, bronşiollerin inflamasyonu şeklinde tarif edilebilecek bir hastalıktır. Bronşiolit 2 (iki) yaşından küçük çocuklarda görülür.
Bronşiolit neden olur?
Bronşiolit en sık respiratuvar sinsityal virus (RSV) dediğimiz viral bir etken sonucu olur. RSV ilk bir yaşta en sık görülen etkendir. Daha ileri aylarda, bebek yaş aldıkça ise parainfluenza, influenza, insan metapnömovirus, adenovirus ve rinovirus gibi başka viral patojenler de hastalığa sebep olmaktadır.
Bronşiolit belirtileri nelerdir?
Bronşiolit hastalığında çocuğun önce 2-4 gün kadar hafif ateşi olur. Bu ateş daha çok subfebril dediğimiz seviyelerde, yani 38 derece altında izlenir. Çocukta yine burun tıkanıklığı ve/veya akıntısı bulunur. Bunların ardından ateş artık daha yüksek seviyelerde görülmeye başlayabilir ve ateşe öksürük eşlik etmeye başlar. Çocuğun solunum esnasında hırıltılı olmaya başlar. Soluk alıp verme hızında artış olur. Solunum işlevi esnasında zorlanmalar farkedilir. Soluk alıp-verirken çekilme olarak tarfilediğimiz, göğüs kafesinin içe çöküp kalkması, burun kanatlarının solunuma destek vermeye çalışması gözle görülebilir.
Bazı olgularda bronşiolitin beraberinde orta kulak enfeksiyonları da gelişebilir. Böyle durumlarda kulak ağrısı, kulak akıntısı, yüksek ateş tabloya eşlik edebilir. Bu durum tedavi yaklaşımımızı değiştirecektir.
Bronşiolit nasıl bulaşır?
Bronşiolit diğer viral hastalık etkenlerinin sebep olduğu hastalıklar gibi, daha çok hapşırma, öksürme, aksırma gibi solunum yolu ile bulaş gösterir. Viral etkenler bulaştırıcılık açısından yüksek potansiyele sahiptir. Bu yüzden dolayı özellikle yenidoğanların, bir yaşından küçük bebeklerin, immun yetmezlik sorunu olan çocukların bronşiolit hastaları ile temasına engel olmak elzemdir. Aynı bardaktan yedirip-içirmek, hasta çocuğun diğeri ile yakın temas kurmasına, öpüp-sevmesine, aynı oyuncağı ağzına almasına ya da öksürük, aksırık gibi durumlara maruz bırakılmasına izin verilmemelidir. Damlacık yolu ile bulaşan tüm viral hastalıklar gibi, hasta çocuğun odası mümkün olduğunda havalandırılmalıdır. Sık sık ve etkili el temizliği bronşiolitin bulaşmasını ciddi manada önleyecektir.
Bronşiolit nasıl tedavi edilir?
Bronşiolit tedavisinde kanıtlanmış tek etkin tedavi yöntemi oksijenasyon ve hidrasyondur. Yani hastanın oksijen almasını sağlamak ve yeterli sıvı alımını devam ettirmektir. Ancak günümüzde semptomları hafifletmek amaçlı hekimler tarafından birçok tedavi yöntemi tercih edilmektedir. Ateş, ağrı veya öksürük gibi semptomların giderilmesi için bazı durumlarda hekiminizin verdiği reçeteyi kullanmak faydalı olacaktır. Ancak inhaler tedavilerin hekim önerisi olmadan kullanımı çoğu zaman gereksiz ilaç alımına sebep olmaktadır.
Ateşi kontrol altına almak, çocuğumuzun sıvı alımını yeterli miktarda devam ettirmek ve tıkalı burnunu açmak yapabileceğimiz en güzel tedavi yöntemidir. Burun ne kadar açık olursa, çocuğumuz o kadar hızlı iyileşecektir. O yüzden serum fizyolojik içeren ya da bebekler için özel üretilmiş damlalardan temin ederek sık sık burun temizliği yapılmalıdır.
Genellikle viral etkenlerden kaynaklandığı için antibiyotik kullanımı çoğu zaman gereksizdir. Ancak hekim önerisi ile, tabloya bakteriyel bir patojenin eşlik ettiği ya da neden olduğu düşünülürse antibiyotik tedaviye eklenebilir.
Solunum çabası artmış, oksijen ihtiyacı derinleşmiş, beslenmesi bozulmuş çocukların hastaneye yatırılarak tedaviye devam edilmesi en doğru seçenek olacaktır.
Bronşiolit için ne zaman doktora gidilir?
Çocuğumuz bronşiolit tanısı aldıktan ve tedavisi düzenlendikten sonra, evde bakımı esnasında solunum sıkıntısı derinleştiğinde ya da beslenmesi, emmesi bozulduğunda mutlaka hekime yeniden başvurmak gerekmektedir. Bebeğimiz hızlı hızlı nefes alıp-veriyorsa, nefes alma esnasında karın kasları, göğüs kasları içe çöküp kalkıyorsa yani solumakta zorlanıyorsa, endişeli bir yüz ifadesi varsa, huzursuzluğu farkediliyorsa, renginde morarma oluşuyor, el ve ayaklarında soğukluk oluşmuş ise bronşioliti ağır seyretmeye başlıyor demektir. Bu durumda vakit kaybetmeden en hızlı şekilde, en yakın hekime başvurmak gerekir.
Bronşiolit ne kadar sürer?
Bronşiolit çocuktaki klinik ciddiyetine göre farklı sürelerde seyredebilir. Kimi zaman 3-5 gün ile sınırlı kalırken kimi zaman haftalar boyunca semptomlar devam edebilir. Bronşiolit semptomlarının uzaması, kaybolmaması, tedaviye rağmen gerilemeyip aksine artması, ateşi devam ediyor olması halinde mutlaka hekime başvurmak gerekir.
Korunmak için neler yapılmalıdır?
Bronşiolit hastalığı geçiren çocuktan uzak kalmak, sekresyonları ile temastan kaçınmak, öksürük ve aksırık esnasında sosyal mesafemizi korumak bulaşma riskini en aza indirmek için başlıca kurallardır. Bronşiolit olan çocuğun odası bol bol havalandırılmalıdır. Ancak ısı dengesine ve çocuğun üşümemesine de dikkat edilmelidir. Yine sık sık el temizliği, ortak eşya ve oyuncak kullanımından sakınmak da bronşiolitin çocuğumuza bulaşmasını önleyebilir. Çocuğumuzun bağışıklık seviyesini yüksek tutacak önlemleri almak, bol bol emzirmek de tüm viral hastalıklara karşı olduğu gibi bronşiolit için de koruyucudur. Çocuğumuz sigara dumanından mutlaka uzak tutulmalıdır. Ebeveyn tarafından sigaranın dışarıda içilmesi, balkonda içilmesi de bunun için bir çözüm teşkil etmez.
Bronşiolit ile bronşit arasındaki fark nedir?
Bronşlar tek bir nefes borusundan iki akciğer içerisine ayrılan iki temel kanalı oluşturur. İşte büyük dalların mukoza dokusunun iltihabı bronşit olarak adlandırılır. Bronşioller ise akciğerlerin içerisine doğru dallanan daha küçük hava kanallarıdır Enfeksiyonun bnu küçük dallarda görülmesi durumuna da bronşiolit adı verilir. Bronşiolit 2 (iki) yaş altında görülürken, bronşit daha ileri yaşlarda sıktır.
Bronşiolit tehlikeli midir?
Bronşiolit seyrine göre, ayaktan tedavi verilerek izlenebileceği gibi, yoğun bakım yatışına sebep olabilen, entübasyon ile gidebilen ve ölümlere yol açabilen bir hastalıktır. Hastaların yaklaşık %1’inde ciddi solunum sıkıntısına bağlı destek ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu grup yoğun bakıma yatırılarak tedavi edilen hasta grubunu oluşturmaktadır. Bronşiolit geliştirilen tedavi ajanları sayesinde ölüm oranının %1’in altına düştüğü, tedavi şansı yüksek bir klinik hastalık çeşididir.
Kalp hastalığı olan bebeklerde, bağışıklığı düşük olan, immun sistemi baskılanmış olanlarda, daha önce bilinen BPD (Bronkopulmoner Displazi), prematüre doğum öyküsü olan ya da kistik fibrozis gibi akciğer enfeksiyonu bulunan bebeklerde maalesef ağır seyretme riski daha fazladır. Bu grupta ölüm oranı da daha fazla olduğu için, hekim başvuru ve tedaviye uyum göstermek çok büyük öneme sahiptir.
Bronşiolit tekrarlar mı?
Bronşiolit, çocuğumuzun sigara dumanına maruziyetinin devam etmesi, hijyen kurallarına dikkat edilmemesi, grip ya da soğuk algınlığı geçiren bireylerle temasında izolasyon şartlarına önem gösterilmemesi gibi durumlarda tekrarlayabilecek bir hastalıktır. Yine çocuğumuzda bronşiolit geçirmesini kolaylaştırıcı altta yatan bir faktör (kistik fibrozis, immun yetmezlik, kalp hastalığı, önlem alınmayan alerji varlığı, farkedilmemiş yabancı cisim yutma durumu vs...) varlığında da tekrarlar.
Tekrarlayan bronşiolit durumunda, sayı, nicelik, önceki bronşiolitte alınan tedavi, yoğun bakım ihtiyacı gerekip-gerekmediği, solunum destek ihtiyacının ciddiyeti büyük önem arz eder. Hekim tarafından yapılan muayene sonucu dikkatle dinlenmeli ve sonraki bronşiolitlerde anamnez verilirken doğru ve eksiksiz bilgi aktarımı yapılmalıdır. Yıl içerisinde belirli sayıda ya da nicelikte geçirilen bronşiolit atakları olan çocukları, hem çocukluk çağı astımlarını atlamamak hem de tedavinin düzenlenmesi ve ileri inceleme amacıyla pediatrik allerji ve immünoloji uzmanına yönlendirmek gerekebilmektedir. Yapılan tetkikler sonucu gerekirse koruyucu tedavi planlamak uygun olabilecektir.
Bronşiolit astıma ya da zatüreye çevirir mi?
Çocuklarda görülen tekrarlayan bronşiolit atakları astım açısından uyanık olunması gerektiğini hatırlatır. Yani çocuğumuzda 3’ten fazla tedavi almasını gerektiren doktor tanılı bronşiolit atağı varsa, mutlaka çocuk alerji ve immünoloji hekiminin görüşüne başvurulması, çocukluk çağı astımı ya da bağışıklık düzeyi açısından tetkik edilmesi gerekmektedir.
Viral etkenlerin sebep olduğu bronşiolit sonucu bakteriyel enfeksiyonların tabloya eşlik etmesi de olası durumlardandır. Viral pnömoni ya da bakteriyel pnömoni de akut bronşiolit hastalığına sekonder izlenebilir. Bu açıdan bronşiolit geçiren çocuk doktor gözetiminde, kontrol muayeneleri ile yakın takip edilmelidir. Hastalık sürecinde çocuğumuzun hekim kontrolleri ihmal edilmemelidir.
