Polikistik Over Sendromu (PKOS) Nedir?
Polikistik over sendromu, doğurganlık çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin(hormonal) -metabolik bozuklukların başında gelir. 20-35 yaş grubundaki kadınların %6 ila %10’unu etkileyen PKOS;
ultrasonda yumurtalıklarda görülen çok sayıda 8-10 mm’lik iyi huylu kistlerin (polikistik overler) görülmesi,
yumurtlamanın olmayışına (anovulasyon) bağlı uzun aralıklarla adet görme veya hiç adet görememe,
klinik bulgularda veya kanda androjen hormonların artışı( hiperandrojenemi) kriterlerinin en az iki tanesinin bir arada oluşu ile tanı konulan bir hastalıktır.
Polikistik over sendromunun belirtileri nelerdir?
- Adet düzensizliği (özellikle geç adet göreme veya belli bir süre hiç adet görememe),
- Kilo artışı ve kilo vermede güçlük (özellikle bel ve göbek çevresinde yağlanma),
- İnsülin direnci, uzun dönemde diyabet (şeker hastalığı),
- Akne (sivilcelenme), ciltte yağlanma ve istenmeyen bölgelerde tüylenme artışı(hirsutizm),
- Erkek tipi (alın ve ön bölgede) saç dökülmesi,
- Gebe kalmada zorluklar, uzun dönemde infertilite (kısırlık),
- Yüksek kan basıncı, uzun dönemde lipit anormalikleri ve metabolik sendrom, karaciğer yağlanması, uyku apnesi ,
- Depresyon ve ruh hali değişiklikleridir.
Polikistik over sendromunun nedenleri nelerdir?
PKOS’un nedenlerinde çok çeşitli faktörler sorumlu tutulmuştur ancak hiçbiri hastalığın nedenini tek başına açıklayamamaktadır. Hipotalamus-hipofiz-yumurtalık aksında bozukluklara bağlı hormonal değişiklikler, genetik nedenler, ergenlik dönemi belirtilerinin aşırı olması (egzajere adrenarş), yumurtalıklara ait anormalliklere bağlı hormonal değişiklikler, insülin direnci ( özellikle son yıllarda insülin genine ait bozukluklar PKOS nedenler arsında önemli yer tutmaktadır), obezite PKOS nedenler arasında sayılabilir.
PKOS tanısı nasıl konulur?
PKOS tanısı; hastanın detaylı öyküsü, klinik bulguları, ultrasonografi ve laboratuvar bulgularının birlikte değerlendirilmesi ile konulur.
PKOS tedavi yöntemleri nelerdir?
PKOS tedavi yöntemi kişiye özledir. Standart veya herkes için geçerli olan bir tedavi yöntemi yoktur. Hastanın yaşı, şikayeti, klinik ve laboratuvar bulguları, adet düzeni, gebelik beklentisi ve kilosu tedavi için yol haritasını belirler. İdeal kilodaki hastalar ile kilo problemi olan PKOS hastaları için farklı tedavi planları izlenir. Gebe kalma isteği olan hastada farklı, düzenli adet görmek isteyen hastada farklı tedaviler yapılır. Bu nedenle hastayı tüm öykü, muayene, klinik ve laboratuvar bulguları ile spesifik olarak değerlendirmek esastır. Bu yelpaze yaşam tarzı değişikliği, kilo verme doğum kontrol hapları, yardımcı üreme teknikleri, insülin duyarlılığını artıran ilaçlardan, bazı vitamin ve minerallerden cerrahiye kadar değişen genişlikte olabilmektedir.
PKOS tedavisi sonrası dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
PKOS’un uzun döneme ait sonuçları hasta izlemi açısından kesinlikle çok önem taşımaktadır. Hastaların detaylı bilgilendirilmesi özellikle obezite ve insülin direnci konusunda tedbirlerin alınması diyabet, hipertansiyon, koroner arter hastalığı, metabolik sendrom ve malignite gelişiminin önlenmesi açısından önemlidir. Birçok hasta bebek sahibi olduktan sonra tedaviyi bırakmakta ancak uzun dönem sonuçlardan maalesef uzak kalamamaktadır. Bu nedenle hormonların dengesi, kilo kontrolü ve kan şekeri kontrolü önemlidir. Rutin jinekolojik muayeneler de atlanmadan mutlaka yapılmalıdır.
Polikistik overi olan biri hamile kalabilir mi?
PKOS doğurganlık çağındaki kadınlarda “zor gebe kalma” nın en sık nedenidir. Ancak bu her hasta için geçerli değildir. İdeal kiloda olan, abartılı hormonal değişiklikleri olmayan ve insülin direnci olmayan hastalar hamile kalmada zorlanmaz iken, adet düzensizliği belirgin olan, kilolu, androjen hormonları yüksek ve insülin direnci olan hastalar genellikle destek ve tedavi ile gebe kalmaktadır. PKOS hastalarda gebelik mümkün olduğunca geciktirilmemelidir.
PKOS hangi hastalıkları tetikleyebilir?
Uzun dönem tedavi edilmeyen veya hasta uyumu zor olan PKOS, kısırlık, diyabet, hipertansiyon, karaciğer yağlanması, lipit anormallikleri ve kolesterol yüksekliği, koroner arter hastalığı, metabolik sendrom ve obezite, jinekolojik kanserler, depresyon, anksiyete bozuklukları ve kozmetik olumsuz durumları tetikleyebilir.
PKOS hastaları nasıl beslenmelidir?
PKOS hastalarında özellikle son yıllarda genetik olarak da üstünde çok durulan “insülin direnci” nedeni ile düşük karbonhidratlı beslenme önem taşımaktadır. Düşük glisemik indeksli besinler düşük karbonhidratlı yüksek proteinli beslenme insülin duyarlılığının artmasını kolaylaştırır. Lif içeriği yüksek besinlerin tüketilmesi, sindirimi yavaşlatıp kan şekerinin yavaş yükselmesine katkıda bulunur. Omega-3 içeriği yüksek besinler de hormonları dengede tutmak için katkıda bulunur. İşlenmiş gıdalar, şeker ve nişasta içeriği yüksek olan gıdalardan uzak durulmalıdır. Tüm PKOS hastalarında diyet ve egzersiz programı kişiye özel olarak diyetisyen desteği ile planlanmalı ve düzenli takip yapılmalıdır.
PKOS kilo aldırır mı?
PKOS görülen birçok hastanın ideal kilonun üstünde veya obez olduğu gözlenmektedir. İnsülin direnci olması kilo almanın en önemli nedenidir. Özellikle erkek tipi yağlanma (bel ve göbek çevresi) belirgindir. İlk muayeneden sonra bile kilonun %5’ini vermek, düzenli diyet ve egzersiz programına başlamak bile hormonların düzenlenmesine ve ilaç desteği olmadan adetlerin düzelmesine katkıda bulunur.
PKOS ağrı yapar mı?
İleri derecede polikistik overi olan hastalarda yumurtalıkların büyümesine bağlı çift taraflı kronik bir kasık ağrısı olabilir. Ancak PKOS genellikle sadece adet döneminde kramp tarzında alt karın bölgesinde ağrılar olabilir ancak her hastada görülmez. Gebe kalınması için kullanılan tedaviler ve tüp bebek tedavisinde verilen bazı ilaçlar da çok yumurta oluşumunu tetikleyerek her iki yumurtalıkta orta şiddetli veya şiddetli ağrılar da yapabilmektedir.
Yazar Bilgisi:
Op. Dr. Banu Öndeş
Florence Nightingale Hastaneleri
Op. Dr. Banu ÖNDEŞ'in Profilini Ziyaret Edebilir ve Randevu Alabilirsiniz.
Kaynakça:
- http://informahealthcare.com/gye P. G. Artini, O. M. Di Berardino, F. Papini, A. D. Genazzani, G. Simi, M. Ruggiero & V. Cela (2013) Endocrine and clinical effects of myo-inositol administration in polycystic ovary syndrome. A randomized study, Gynecological Endocrinology, 29:4, 375-379
- A. Mansour, M. Samadi, M. Sanginabadi, H. Gerami, S. Karimi, S. Hosseini, et al.Effect of resveratrol on menstrual cyclicity, hyperandrogenism and metabolic profile in women with PCOS Clin Nutr ESPEN, 40 (6) (2021), pp. 4106-4112
- https://www.researchsquare.com/article/rs-1341510/v1 Treatment with Combined Resveratrol and Myoinositol Ameliorates Endocrine, Metabolic Alterations and Perceived Stress Response in Women with PCOS: A Double-Blind Randomized Clinical Trial
- Hassan S, Shah M, Malik MO, Ehtesham E, Hamid Habib, Rauf B
- Sedigheh Amooee M.D., Mohammad Ebrahim Parsanezhad M.D., Maryam Ravanbod Shirazi M.D., Saeed Alborzi M.D., Alamtaj Samsami M.D. Iran J Reprod Med Vol. 11. No. 8. pp: 611-618, August 2013 Metformin versus chromium picolinate in clomiphene citrate-resistant patients with PCOs: A double-blind randomized clinical trial
- Journal of Gynecology Obstetrics and Human Reproduction Volume 50, Issue 6, June 2021, 101894 Implementing the international evidence-based guideline of assessment and management of polycystic ovary syndrome (PCOS): how to achieve weight loss in overweight and obese women with PCOS?SharonLie Fong, AnnewietsDouma, JohanVerhaeghe
- https://doi.org/10.1371/journal.pone.0228586 Adherence to treatment for polycystic ovarian syndrome: A systematic review Madison Parker ,Sonam Nair ,Marie Barnard
- https://doi.org/10.1093/humrep/dex044 Laura G. Cooney, Iris Lee, Mary D. Sammel, Anuja Dokras Human Reproduction, Volume 32, Issue 5, May 2017, Pages 1075–1091 High prevalence of moderate and severe depressive and anxiety symptoms in polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis
‘’İçerik bilgilendirme amaçlıdır, tedavi ya da tedaviye yönelik sağlık hizmeti bilgileri içermemektedir. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.’’
